احتجاج مبتنی بر شریعت در شعر کمیت بن زید اسدی و دعبل بن علی خزاعی

چکیده: کمیت بن زید اسدی نخستین کسی است که باب مناظره و احتجاج را در شعر باز کرده است و شاعران متعهد شیعی دیگر از او پیروی نمودند . شاعران شیعه با بهره گیری از استدلالات عقلی و با اقتباس از قرآن و احادیث، همواره به دفاع از اهل بیت عصمت و طهارت (ع) و پیروان ایشان در برابر دشمنان ایشان می پرداختند . از شعرای متعهد شیعی ، کمیت بن زید اسدی در دوره اموی و دعبل بن علی خزاعی در دوره عباسی با احتجاج به دفاع از حقّ غصب شده اهل بیت (ع) پرداختند . در اشعار کمیت و دعبل مبانی و مباحث احتجاج چهار عنوان اصلی دارد که هر کدام دربردارنده زیر مجموعه ای می باشند: مبانی احتجاج با استناد به عقل ( یعنی مخاطب قرار دادن عقل و دوستی اهل بیت ، پاسخ به ادعای باطل ستمگران ، دشمنی با ستمگران ) ، استمداد از عنصر عاطفه ، احتجاج به آیات قرآن ( یعنی شایستگی اهل بیت به خلافت و امامت ، دوستی و مودت اهل بیت ، پاسخ به ادعای باطل خلفای اموی وعباسی و هجو خلفای عباسی ) و مبانی احتجاج با استناد به احادیث و روایات ( یعنی جانشینی امام علی(ع) و مقام امام علی(ع) و حضرت فاطمه(س) ، حدیث کساء و احادیث دیگر ) . در این تحقیق پس از بررسی اوضاع سیاسی و وضعیت شعردر دوره حیات کمیت و دعبل ،شرح حال کمیت و دعبل و ویژگی های شعری آن ها ، به تجزیه و تحلیل شعر این دو شاعر بر مبنای احتجاج مبتنی بر شریعت پرداخته شده است . کلمات کلیدی : شعر ، احتجاج ، کمیت بن زید اسدی ، دعبل بن علی خزاعی .